Στο κάτω-κάτω, ποιος θυμάται σήμερα τους Οθωμανούς μουσουλμάνους;

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ

Η Αντιεθνικιστική Κίνηση διαφοροποιείται από τον συγγραφέα του άρθρου όσον αφορά την αναγνώριση ή μη της γενοκτονίας των Αρμενίων και συντάσσεται με την άποψη της πλειοψηφίας των διεθνών οργάνων και των δυτικών ιστορικών επί του θέματος, η οποία χαρακτηρίζει την μαζική εξόντωση των 300.000 ως 1.500.000 Αρμενίων της Μικράς Ασίας κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο σαν γενοκτονία.

Γνωστοποίηση: Όλα τα ενυπόγραφα άρθρα αποδίδουν τις απόψεις των συγγραφέων.

Στο κάτω-κάτω, ποιος θυμάται σήμερα τους Οθωμανούς μουσουλμάνους; 

του Μουσταφά Ακιόλ 

 

© Turkish Daily News (19/2/07)

Συχνά αναφέρεται μία ρήση που είπε ο Αδόλφος Χίτλερ (Adolf Hitler) όταν κάποιοι κομματικοί του φίλοι πρόβαλαν ενστάσεις για την «τελική λύση» του.

«Στο κάτω-κάτω ποιος θυμάται σήμερα τους Αρμενίους;», ρώτησε ο ηγέτης των ναζί.

Η ιστορία φυσικά διέψευσε τον Χίτλερ.

Το διαβολικό του σχέδιο εξολόθρευσης των Εβραίων, αλλά και των Σλάβων, των Τσιγγάνων και των Γερμανών αναπήρων, δεν ήταν δυνατό να θριαμβεύσει: η ανθρωπότητα θυμάται να εγκλήματά του με δικαιολογημένη απέχθεια.

Επιπλέον, διαψεύστηκε και ως προς το ότι εξακολουθούμε να θυμόμαστε σήμερα τους αφανισμένους Αρμένιους, που υποτίθεται πως είχαν τόσο εύκολα ξεχαστεί.

Είμαι από εκείνους που πιστεύω πως όλοι εμείς -και σε αυτό το «εμείς» συμπεριλαμβάνω και τους Τούρκους- οφείλουμε να θυμόμαστε και να τιμούμε τη μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων Αρμενίων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της τραγωδίας του 1915.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως χρειάζεται να συμπαραστεκόμαστε στους απογόνους τους που εξακολουθούν να βιώνουν σήμερα με οδύνη εκείνα τα γεγονότα.

Καλό όμως είναι να θυμόμαστε σήμερα και την άλλη πλευρά της ιστορίας, εκείνη των πελώριων βασάνων που βίωσε ο μουσουλμανικός πληθυσμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενώ εκείνη κατέρρεε.

Θάνατος και εξορία

Στο έργο του τού 1996 υπό τον τίτλο «θάνατος και εξορία: η εθνοκάθαρση των Οθωμανών μουσουλμάνων (1821-1922)», ο ιστορικός Τζάστιν Μακ Κάρθι (Justin McCarthy) έγραψε πολλά για αυτή τη μάλλον παραγνωρισμένη πλευρά των γεγονότων.

Αποκάλυψε πως κατά τη διάρκεια του αιώνα από την ελληνική επανάσταση έως το τέλος του Α' παγκοσμίου πολέμου 5.5 εκατομμύρια Οθωμανοί εξορίστηκαν και άλλα 5 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους.

Εκτιμά πως οι αριθμοί αυτοί είναι οι μεγαλύτεροι αριθμοί προσφύγων και νεκρών που γνώρισε η Ευρώπη από τον «τριακονταετή πόλεμο» (1618-1648).

Στις απώλειες αυτές συμπεριλαμβάνονται οι σφαγιασθέντες κατά τη ρώσικη επέλαση στις αρχές του Α' παγκοσμίου πολέμου× στην εθνοκάθαρση εκείνη συμμετείχαν, ως συνεργάτες των εισβολέων, αρμενικές εθνικιστικές πολιτοφυλακές.

Κατά τη διάρκεια εκείνης της αρμενικής εξέγερσης, που προηγήθηκε της υποτιθέμενης γενοκτονίας των Αρμενίων, έλαβαν χώρα αποτρόπαιες πράξεις.

Γράφει ας πούμε ο Μακ Κάρθι: «στο Βαν καταστράφηκε οτιδήποτε το ισλαμικό. Εξαιρέσει τριών αρχαίων κτιρίων όλα τα τζαμιά πυρπολήθηκαν ή κατεδαφίστηκαν. Η μουσουλμανική γειτονιά καταστράφηκε εκ θεμελίων. Όταν τελείωσε το έργο των Αρμενίων και η μάχη τους ενάντια στους Οθωμανούς, το Βαν έμοιαζε μάλλον με ένα σωρό ερείπια... Όταν οι Αρμένιοι άρχισαν να επελαύνουν ενάντια σε μουσουλμανικά γειτονικά χωριά, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα χωριά τους, μεταφέροντας μαζί τους όσα περιουσιακά τους στοιχεία μπορούσαν. Στο δρόμο όμως, τους επιτίθεντο αρμενικές ένοπλες ομάδες που τους λήστευαν, βίαζαν τις γυναίκες και σκότωναν πολλούς εξ αυτών. Συνήθως, αν και όχι πάντα, οι ομάδες αυτές σκότωναν και γυναίκες και παιδιά... Όταν οι Αρμένιοι αποχώρησαν, ένα μεγάλο μέρος της Ανατολίας είχε μετατραπεί σε απέραντο νεκροταφείο».

Η οθωμανική απόφαση να εκτοπιστούν οι Αρμένιοι από τα ανατολικά ακολούθησε τα γεγονότα αυτά. Όταν εφαρμόστηκε, δυστυχώς οι εκτοπιζόμενοι Αρμένιοι συνάντησαν τις φοβερές εκδικητικές πράξεις τοπικών μουσουλμανικών πληθυσμών και ορισμένων αξιωματούχων.

Η αρετή του έργου του Μακ Κάρθι είναι να μας αποκαλύπτει τα χαρακτηριστικά της συγκυρίας στην οποία έλαβαν χώρα τα γεγονότα του 1915.

Σύμφωνα με τον Ντάνιελ Πάιπς (Daniel Pipes), έναν ακόμα ιστορικό ειδήμονα στη Μέση Ανατολή, το έργο του Μακ Κάρθι «θέτει τον εκτοπισμό των Αρμενίων στο σωστό ιστορικό πλαίσιο πράγμα που το μετατρέπει από ένα γεγονός που οφείλεται στο μίσος σε ένα γεγονός που οφείλεται στο φόβο, το φόβο πως όποτε οι Αρμένιοι -με την υποστήριξη των Ρώσων- εξεγερθούν, οι Οθωμανοί μουσουλμάνοι θα αντιμετωπίσουν το φάσμα του πλήρους εξανδραποδισμού τους».

Όχι ολοκαύτωμα  

Πράγμα που σημαίνει πως η αρμενική τραγωδία του 1915 δεν μπορεί να συγκριθεί με το πραγματικό ολοκαύτωμα.

Κατά τη διάρκεια του ολοκαυτώματος οι ναζί εξολόθρευσαν 6 εκατομμύρια Εβραίους λόγω αναίτιου, σαδιστικής φύσεως μίσους ενάντια στη σημιτική φυλή.

Αντιθέτως, όπως το θέτει ο Μπέρναρντ Λιούις (Bernard Lewis), ένας από τους πλέον αξιόπιστους σήμερα αναλυτές της Μέσης Ανατολής, «τα βάσανα των Αρμενίων περιορίστηκαν χρονικά και τοπικά στα όρια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, και μάλιστα στα είκοσι τελευταία χρόνια της. Επιπλέον οφείλονταν σε έναν πραγματικό -αν και άνισο- ανταγωνισμό, με πραγματικά διακυβεύματα ουδέποτε συνδυάστηκαν με τις δαιμονικές εκείνες πεποιθήσεις και το πηγαίο μίσος που συνόδεψε τον αντισημιτισμό στην Ευρώπη -και αλλού».

Επιπλέον, μία λεπτομερής εξέταση των γεγονότων αποδεικνύει πως πρόθεση της οθωμανικής κυβέρνησης ήταν πράγματι να μεταφέρει και όχι να εξολοθρεύσει τους Αρμενίους.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Γκίντερ Λέβι (Günter Lewy) «τα διαθέσιμα έγγραφα και η πλειάδα των διαταγμάτων που εφιστούν την προσοχή στην ανθρώπινη μεταχείριση των εκτοπιζομένων, ενισχύουν τη θέση πως η οθωμανική κυβέρνηση επιθυμούσε μία οργανωμένη εκτόπιση -ακόμα και μία κατά το δυνατό "ανθρωπιστική" επιχείρηση».

Συνεχίζει ο Λέβι: «πολλοί επιτόπιοι ουδέτεροι παρατηρητές, που έβλεπαν την τραγωδία να εξελίσσεται, κατηγορούσαν την οθωμανική γραφειοκρατία για ανικανότητα και αναποτελεσματικότητα. "Το βασικό αίτιο για όλη αυτή τη δυστυχία είναι η απουσία σωστών μεταφορικών μέσων", έγραφε π.χ. ο Αμερικανός πρόξενος στη Μερσίνη το Σεπτέμβριο του 1915. Κι ο Γερμανός πρόξενος στη Χαλάμπ ανέφερε σχεδόν την ίδια εποχή στον πρεσβευτή του πως βασική αιτία του λιμού των Αρμενίων ήταν "η ανικανότητα των Τούρκων να λύσουν οργανωτικά το πρόβλημα της μαζικής τους σίτισης". Σε ένα μακροσκελές υπόμνημα που συνέταξε το 1916 ο Γερμανός διπλωμάτης Αλεξάντερ Βον Ες (Alexander von Hoesch), που υπηρετούσε στην πρεσβεία της χώρας του στην Τουρκία, επισημαίνει το πρόβλημα της χαλάρωσης της πειθαρχίας: υπήρχαν αξιωματούχοι που προσπάθησαν να ανακουφίσουν τα δεινά των εκτοπισθέντων, άλλοι όμως, που διάκειντο υπερβολικά εχθρικά απέναντί τους, παράκουγαν τις εντολές της Κωνσταντινούπολης και τους παρέδιδαν στις διαθέσεις των Κούρδων και των Κιργιζίων» («η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα;», περιοδικό «κομένταρι», Δεκέμβριος 2005)

Με άλλα λόγια, η Τουρκία διαθέτει επιχειρήματα για να υπερασπιστεί τη θέση της πως τα γεγονότα του 1915 δεν συνιστούν «γενοκτονία».

Μερικοί Τούρκοι μπορεί να το υποστηρίζουν αυτό από απλό εθνικιστικό ζήλο κι αρνητικότητα, αλλά δεν είναι σε κανένα μυστικό πως πολλοί από τους υποστηρικτές της θέσης της γενοκτονίας διακρίνονται επίσης από ανάλογα συναισθήματα.

Κι όμως, εξακολουθώ να πιστεύω πως οι Τούρκοι έχουμε υποχρέωση να διαψεύσουμε τον Χίτλερ.

Οφείλουμε πράγματι να θυμόμαστε τους αφανισμένους Αρμένιους όπως και τα δικά μας θύματα.

Αυτό που προκάλεσε το χαμό αυτών των ανθρώπων δεν ήταν αφ εαυτού ο «τουρκισμός» -ή ο «αρμενισμός»- αλλά ο φυλετικός εθνικισμός.

Αυτός είναι ο εχθρός που έπληξε αυτόν τον τόπο το 1915 -κι εξακολουθεί να μας απειλεί έως σήμερα.

--

Ο Mustafa Akyol είναι Τούρκος δημοσιογράφος και συγγραφέας

Το παραπάνω άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στα ελληνικά στην ιστοσελίδα ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ http://www.ppol.gr στις 19-2-2007.