Ζωολογικός κήπος

Γνωστοποίηση: Όλα τα ενυπόγραφα άρθρα αποδίδουν τις απόψεις των συγγραφέων. 

ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΙΤΣΕΛΙΚΗ

Νομικού - Διεθνολόγου

Ζωολογικός κήπος

Ο κόσμος μας είναι όπως φαίνεται γεμάτος θαύματα και παράδοξα. Πολλά είναι τα είδη του ζωικού βασιλείου που κυκλοφορούν γύρω μας και απολαμβάνουμε τη θέα τους. Χρώματα πολλά, διαφορετικά μεγέθη και σχήματα, άγνωστες συνήθειες ως προς την τροφή και την αναπαραγωγή ή τον τρόπο μετακίνησης (στο έδαφος, το νερό και τον αέρα) δημιουργούν μια απέραντη ποικιλότητα. Ωστόσο, όλα τα ζωντανά του κόσμου μας δεν είναι το ίδιο. Στο ζωολογικό κήπο πολλά ζώα βρίσκονται κλεισμένα ανά είδος, ή ακόμα και κατά ομάδες, σε κοινή θέα με άλλα ζώα, ή σε κατάσταση ημι-ελευθερίας σε μεγάλα πάρκα. Το παράδοξο με το ζωολογικό κήπο είναι ότι ορισμένα ζώα πληρώνουν να δουν τα άλλα, εκείνα μέσα στα κλουβιά. Συχνά τα ζώα μέσα από τα σίδερα κοιτούν με περιέργεια τα άλλα που περπατούν μπροστά τους (έξω, όπως αυτά νομίζουν) από τα κάγκελα. Τελικά τους προσφέρουν δωρεάν θέαμα, ενώ τα άλλα έχουν πληρώσει για να μπουν μέσα στο ζωολογικό κήπο. Παρατηρητές και παρατηρούμενοι στέκονται και από τις δύο πλευρές από τα χωρίσματα. Σίδερα, τζάμια, κάγκελα, συρματοπλέγματα δημιουργούν χώρους και σύνορα, απροσπέλαστα, άλλες φορές μισάνοιχτα αλλά υπό όρους, ανοιχτά για λίγους, εκείνους που θα έχουν την άδεια, την έγκριση, τη βίζα δηλαδή. Έτσι, δεν μπορούν όλα τα ζώα να περάσουν εύκολα σε χώρους που ζουν άλλα ζώα, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Τα κλειδιά της πόρτας τα έχουν λίγοι. Όπως λίγοι είναι και αυτοί που έχουν τα τρόφιμα και το προνόμιο να τα μοιράζουν. Ακόμη και εκείνοι που θεωρούν ότι ελεύθεροι μπήκαν στο ζωολογικό κήπο χρειάζονται να ανταλλάξουν τα χρήματά τους με τρόφιμα για τους ίδιους ή για να τα προσφέρουν στα άλλα ζώα, πίσω από τα σίδερα, για να τα δουν να κάνουν μια γκριμάτσα ή μια κίνηση που θα τους θυμίσει κάτι, από τους ίδιους ή από κάτι άλλο, ποιος ξέρει τι.

Τα ζώα μπορούν να ταξινομηθούν σε εκείνα που παρατηρούν και θεωρούν ότι έχουν την εξουσία να έχουν πρόσβαση στην τροφή, τη δύναμη της ελευθερίας για τα ίδια, αλλά και την δύναμη να τη στερούν ή να παρέχουν τροφή σε άλλα ζώα. Όμως και τα άλλα ζώα μέσα στα κλουβιά, ή εκείνα που κυκλοφορούν μέσα στα εθνικά πάρκα, τα άλλα, τα ελεύθερα, διακρίνονται και αυτά σε εκείνα που έχουν την εξουσία να ρυθμίζουν τις τύχες άλλων, ελεύθερων ζώων. Έτσι, τα όρια της ελευθερίας σχετικοποιούνται: πολλά ζώα νομίζουν ότι έχουν την δύναμη να επιβάλλουν τις τύχες των άλλων, αν και τελικά κάποια άλλα λίγο πιο μακριά αποφασίζουν για αυτά. Και μέσα στα κλουβιά όπως και έξω, οι αρχηγοί ορίζουν το χώρο εξουσίας τους, και οι μικρότεροι αρχηγοί τον δικό τους, μικρότερο όμως. Σε όλες τις κοινωνίες των ζώων, μέσα κι έξω, τα θηλυκά έχουν όπως φαίνεται μια ιδιόμορφη σημασία, αλλά τελικά λίγοι τους δίνουν σημασία εκτός από τα σχετικά με την αναπαραγωγή του είδους τους. Έτσι εξηγούν ορισμένοι την κατανάλωση ψυχοφαρμάκων (από τα θηλυκά), τη στιγμή που τα αρσενικά συχνά ζευγαρώνουν με άλλα θηλυκά από συγγενικά (εισαγόμενα) είδη. Αυτά είναι μάλλον φήμες και διαδώσεις γιατί κανείς δεν ενοχλείται.

            Οι κοινωνίες των ζώων, όμως, μέσα και έξω από τα κλουβιά, έχουν και άλλα πολλά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, της εμφάνισης και της ψυχής. Χωρίζουν τους εαυτούς τους σε διαφορετικές κατηγορίες από εκείνες που η ζωολογία προτείνει: τα έθνη-είδη μέσα στα οποία δημιουργείται η κοινή πίστη στο ίδιο παρελθόν, καταγωγή και επιδιώξεις. Όπως είναι φυσικό από τότε που επικράτησε η ιδέα αυτή, όλα τα ζώα παλεύουν για την αποκλειστικότητα στο κοινό, κατά τόπους παρελθόν, παρόν και μέλλον. Η εμμονή στην επιβολή της καθαρότητας της ιδέας αυτής τα οδήγησε τους τελευταίους αιώνες πολλά είδη στην αλληλλεξόντωση. Πολλοί λένε ότι τα κλουβιά επινοήθηκαν μάλιστα στις απαρχές τις εξάπλωσης αυτής της μάστιγας. Μάλιστα, εδώ και 100 χρόνια οι κοινωνίες, μέσα και έξω από τα κλουβιά, οργάνωσαν κράτη, δηλαδή πυραμίδες εξουσίας που το κάθε έθνος του βασιλείου των ζώων βρίσκει το χώρο άσκησής του. Είναι πια γνωστό ότι οι χώροι αυτοί δεν ήταν έτσι από παλιά, αλλά λίγα ζώα ξέρουν να διαβάζουν πια τις παλιές γραφές. Έτσι, για την οργάνωση του κράτους τους, το κάθε έθνος-είδος έφτιαξε σύμβολα, μπαντιέρες και μπαϊράκια, λάβαρα και οικόσημα. Κάποια από τα ζώα ανέλαβαν να τα υπερασπίζονται μέχρι θανάτου, σκοτώνοντας ή βάζοντας σε άλλα κλουβιά όσους τα αμφισβητήσουν.

Άλλες φορές, μερικά είδη ζώων μαλλιοτραβιούνται για το όνομα το δικό τους και των άλλων ειδών: τα μέν ισχυρίζονται ότι το τάδε όνομα δεν υπάρχει, ότι τους το έχουν κλέψει οι «άλλοι». Πιο διασκευαστικό γίνεται το πράγμα όταν ζητηθεί η γνώμη των σοφών του είδους που θα αποφανθούν για το αν (μπορεί να) υπάρχει ή όχι το όνομα του είδους. Ο φόβος συχνά τους κάνει να νομίζουν ότι με τα λόγια μπορούν να αλλάξουν την πραγματικότητα. Ακόμα πιο παράδοξο θα φαίνεται σε εκείνους, που στο μέλλον ασχοληθούν με όλα αυτά, το όνομα μιας γλώσσας που χρησιμοποιεί ένα είδος ή ένα υπο-είδος του ζωολογικού κήπου. Πολλές φορές, παλιά αλλά και σήμερα, το θέμα σε ποια ανώτερη δύναμη πιστεύουν τα είδη και υπο-είδη ή ποιο κώδικα επικοινωνίας χρησιμοποιούν δημιούργησε και δημιουργεί μεγάλους καβγάδες, μέσα και έξω από τα κλουβιά. Το ζήτημα δεν έχει λυθεί ούτε και σήμερα, και ενοχλεί μόνο όταν ξεφεύγει από τα όρια της ευπρέπειας που έχουν ορίσει εκείνοι που έχουν τα κλειδιά για τους έξω και τους μέσα.

Αλλά και στα σχολεία του ζωολογικού κήπου που στέλνουν τα μικρά τους, για να μάθουν τον κώδικα επικοινωνίας ή την πίστη των προγόνων τους, γίνεται ένα μπέρδεμα, κυρίως όταν το ένα είδος ζει σε μικρότερους αριθμούς μέσα στο χώρο κυριαρχίας του άλλου είδους. Εκεί πραγματικά τα πράγματα προσφέρουν στους παρατηρητές των κλουβιών πολλά για συζήτηση. Αλλά και εκείνοι που παρατηρούν, κάνουν τα ίδια στο σπίτι τους, εκεί έξω (όπως αυτοί νομίζουν), αν όχι χειρότερα. Στα σχολεία λοιπόν αυτά τα μικρά μαθαίνουν τα πάντα και τίποτα. Το πώς γίνεται αυτό, είναι ένα θαύμα που λίγοι μπορούν να εξηγήσουν. Λένε πώς έτσι συμφωνήθηκε από τους αρχηγούς των ειδών-εθνών, παλιά, τότε πριν από ογδόντα χρόνια. Οι παλιές γραφές αφού έτσι λένε, έτσι πρέπει να μείνουν. Έτσι λένε αυτοί που έχουν τα κλειδιά. Και κανείς άλλος, μέσα και έξω από τα κλουβιά, δεν τολμάει να τις πειράξει τις παλιές γραφές.

            Έτσι περνάν τα χρόνια και οι γενιές διαδέχονται οι μια την άλλη, και τα είδη των ζώων, μέσα κι έξω από τα κλουβιά, ζουν ήρεμα («συμβιώνουν αρμονικά» όπως λένε) ή με καβγάδες στον ζωολογικό κήπο. Για όλα αυτά θα συζητάμε τακτικά από τον χώρο της στήλης αυτής. Η επικαιρότητα εξάλλου είναι απλόχερη. Ο κόσμος όλος, τα Βαλκάνια και η μικρή μας γειτονιά, η Ελλάδα, η Τουρκία, η Θράκη έχουν πολλά να προσφέρουν στον ζωολογικό μας κήπο, τον μικρό, τον μέγα..

Υ.Γ

Το άρθρο του κυρίου Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη δημοσιεύθηκε στο πρόσφατα εκδοθέν μηνιαίο περιοδικό της τουρκικής Μειονότητας της δυτικής Θράκης με τον τίτλο :  AZINLIKCA (MEIONOTIKA)