Ο μύθος της μεγάλης ομογένειας

Του Γιάννη Βασιλάκου*

Οι Έλληνες αρέσκονται να κατασκευάζουν μύθους και να τους πιστεύουν ως αδιάσειστα γεγονότα, πράγμα που εξηγεί, ως ένα σημείο, και τη διαχρονική κακοδαιμονία τους. Ένας από τους αγαπημένους μύθους της μόδας που διακινείται επίμονα τελευταία, λόγω της βαθιάς ελληνικής κρίσης, είναι αυτός που σχετίζεται με τον απόδημο ελληνισμό (τη «μεγάλη δεύτερη Ελλάδα», τον «δεύτερο πνεύμονα του οικουμενικού ελληνισμού» και πολλά ηχηρά παρόμοια) ως αγκωνάρι της δεινά χειμαζόμενης γενέτειρας. Ακόμη και ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς δεν απέφυγε την πεπατημένη αφού, σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα «Χάντελσμπλατ» (5/10/2012) μεταξύ άλλων δήλωσε: «Είμαστε ένας εργατικός και ταλαντούχος λαός: κοιτάξτε τους Έλληνες στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία, στη Γερμανία και σε όλον τον κόσμο. Βρίσκονται παντού και είναι παντού επιτυχημένοι. Το DNA είναι καλύτερο από ό,τι η κατάσταση της χώρας μας».

Ατυχής δήλωση, μία από τις τόσες γνωστές «κορόνες» των Ελλήνων πολιτικών στις οποίες μας έχουν συνηθίσει. Επειδή όμως αυτό το τροπάρι τείνει να γίνει αξίωμα, οφείλω να απομυθοποιήσω κάποιες πτυχές του. Δηλαδή ορισμένες χρόνιες πλάνες, ψευδαισθήσεις και αναλήθειες αναφορικά με τον απόδημο ελληνισμό.

Καταρχάς το ότι οι Έλληνες «βρίσκονται παντού» δεν πρέπει να αποτελεί καύχημα και θριαμβολογία αλλά αδιάψευστη απόδειξη της διαχρονικά παταγώδους αποτυχίας της μητέρας (ή μήπως μητριάς;) πατρίδας και των εκάστοτε μεταπολεμικών κυβερνήσεών της να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων - ή απλούστατα να ζήσει τα παιδιά της. Οι Έλληνες δεν μεταναστεύουν από επιλογή αλλά εξ ανάγκης. Επειδή στην πατρίδα δεν υπάρχει κανένα μέλλον γι' αυτούς, προπάντων όμως για τα παιδιά τους.

Δεύτερον, το κατά κόρον επαναλαμβανόμενο «τροπάρι» ότι οι απόδημοι «είναι το καλύτερο, το εκλεκτότερο κομμάτι του ελληνισμού» και ότι «είναι παντού επιτυχημένοι» είναι ανακριβές και ανυπόστατο. Πώς και από πού τεκμαίρεται; Το ότι υπάρχουν κάποιοι (λίγοι) δισεκατομμυριούχοι ομογενείς στις ΗΠΑ, λ.χ., και ορισμένοι (περισσότεροι) πολυεκατομμυριούχοι ομογενείς στην Αυστραλία, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι εκπατρισμένοι Έλληνες είναι μεγιστάνες! Αντιθέτως, επίσημα στοιχεία καταδεικνύουν το εντελώς αντίθετο. Στοιχεία της πρόσφατης απογραφής αποκαλύπτουν ότι η πλειονότητα των μελών της παροικίας μας ζει «με λιγότερα από 300 δολάρια την εβδομάδα» (εφημ. «Νέος Κόσμος» Μελβούρνης, 16/8/2012). Όταν λοιπόν, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η πλειονότητα των ομογενών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, και μάλιστα σε μία από τις πλουσιότερες χώρες του δυτικού κόσμου, αναρωτιέμαι πόσο... «επιτυχημένοι» μπορεί να είναι οι ομογενείς που διαβιούν σε λιγότερο «τυχερές» χώρες του πλανήτη...

Τρίτον, βαυκαλιζόμαστε για την επαγγελματική και κοινωνική άνοδο των εκπατρισμένων Ελλήνων, αλλά κανείς δεν κάνει τον κόπο να αναφέρει λέξη για τα απίστευτα ποσοστά των περιθωριακών ομάδων ελληνικής καταγωγής στην κατ' ευφημισμόν «τυχερή χώρα» των Αντιπόδων: τοξικομανών, αλκοολικών, ψυχασθενών, εγκληματιών, αστέγων, απόρων κτλ.

Συμπέρασμα: αν θέλουμε να δούμε τα πράγματα νηφάλια, η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες της διασποράς δεν είναι ούτε καλύτεροι ούτε και χειρότεροι από τους Ελλαδίτες συμπατριώτες τους. Τηρουμένων πάντα των αναλογιών, έχουν πανομοιότυπα συμπλέγματα και προβλήματα με τους Ελλαδίτες: ατομοκεντρισμό, μικρομεγαλισμό, ματαιοδοξία, εθνικισμό, παραγοντισμό (ή «προεδριλίτιδα»), ασυνεννοησία, ημιμάθεια κ.ά. Ο απανταχού, εντός κι εκτός Ελλάδος ελληνισμός, είναι τόσο ανεπανόρθωτα κατακερματισμένος και αλληλοσπαρασσόμενος που όχι μόνο τη γενέτειρα δεν μπορεί να βοηθήσει αλλά, συχνά, ούτε καν τον ίδιο του τον εαυτό.

Λυπάμαι που θα απογοητεύσω τους ρομαντικά αφελείς, αλλά η δεινώς χειμαζομένη πατρίδα μηδαμινά πράγματα μπορεί να περιμένει από τα ξενιτεμένα παιδιά της, αφού και ο «δεύτερος πνεύμονάς» της είναι εξίσου ανεπανόρθωτα λαβωμένος όσο και ο πρώτος. Ούτε όμως και οι απόδημοι έχουν να προσδοκούν οτιδήποτε πλέον από την πολλαπλώς χρεοκοπημένη μητέρα-πατρίδα. Απόδειξη αυτού δεν είναι μόνο η πανθομολογούμενη παταγώδης αποτυχία του ευρωβόρου Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού αλλά και το προσφάτως ιλαροτραγικό φιάσκο των... ανύπαρκτων 600 δισ. δολαρίων κάποιων μπρούκληδων Ελληνοαμερικανών που βάλθηκαν να σώσουν ντε και καλά τη χρεοκοπημένη Ελλάδα!

Ο Γιάννης Βασιλακάκος είναι πανεπιστημιακός, διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Μελβούρνης. Διετέλεσε συντονιστής στο Δίκτυο Πολιτισμού του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ Ωκεανίας, 1999-2006).