Οι τόνοι λάσπης προς τη Μαρία Ρεπούση δεν στοχεύουν μόνο εκείνη

Γράφει ο Γιώργος Στόγιας


Σχετικά με τη χτεσινή κανιβαλική σεξιστική φασιστική διαδικτυακή επίθεση στη βουλευτή της ΔΗΜ.ΑΡ και ιστορικό Μ. Ρεπούση, έχω δυο απορίες και μερικές γενικότερες παρατηρήσεις:

Δεδομένης της λάσπης που τόσα χρόνια δέχεται η Μ. Ρεπούση αλλά και του πρόσφατου “πλασαρίσματος” της Χρυσής Αυγής στο προσκήνιο της πολιτικής μας ζωής, στην απευκταία περίπτωση βίαιης επίθεσης προς το πρόσωπό της, ο δημοσιογράφος Δημήτρης Κοτταρίδης (από τον οποίο, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες ξεκίνησε το “κυνήγι της μάγισσας”) είναι υπεύθυνος πρόκλησης μίσους; Συνέλαβε και διέδωσε τον απαραίτητο σχολιασμό, την πλαισίωση η οποία στη συνέχεια έγινε γαϊτανάκι. Η ευθύνη του βρίσκεται, κατά τη γνώμη μου, στο ότι για μιας ημέρας διασημότητα, για μια “πετυχημένη” ατάκα, έσπειρε εθνικιστικό παροξυσμό.

Θα βγει κάποιο πολιτικό κόμμα, είτε “αστικό” είτε “επαναστατικό”, να καταδικάσει το φαινόμενο μιας ολικής στοχοποίησης έξω από κάθε έννοια κριτικής ή σάτιρας; Ή βαραίνει περισσότερο από τις δημοκρατικές αξίες, ο κίνδυνος μερικών χαμένων χιλιάδων ψήφων;

Η στάση που θα κρατήσουν τα κόμματα απέναντι στο φαινόμενο έχει ουσιαστική σημασία: Αν η στάση της κεντροδεξιάς ήταν διαφορετική την εποχή των πρώτων επιθέσεων στη Μ. Ρεπούση και στο βιβλίο, αν είχε δηλαδή δείξει υπευθυνότητα όπως η κ. Γιαννάκου, αντί να παραδώσει “γη και ύδωρ” στον ΛΑ.Ο.Σ. και στους νεοναζί (που τότε δε διακρίναμε), είμαι σίγουρος ότι τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Δε θα είχε κατασκευαστεί μια εθνική συναίνεση σαν μπετόν αρμέ να παρέχει ηθική και πολιτική νομιμοποίηση σε φασιστικές και σεξιστικές επιθέσεις.

Στους «πολέμους της μνήμης», οι οποίοι δεν αποτελούν ελληνική αποκλειστικότητα, μπορούμε να ξεχωρίσουμε δύο διαστάσεις. Την επιστημονική (ιστορία/ διδακτική της ιστορίας) και την πολιτική. Περί της πρώτης, σε σχέση με το αποσυρμένο βιβλίο της Στ’ Δημοτικού, μπορούμε να συζητούμε ατελείωτα για τις επιλογές που έγιναν από τη συγγραφική ομάδα, όπως επίσης και για τους λόγους για τους οποίους τελικά χάθηκε εκείνη η «μάχη». Μπορούμε να εξετάσουμε αν λόγω του ειδικού προορισμού του έργου για τη δημόσια εκπαίδευση υπήρχαν “εξαρτήσεις” που εμπόδιζαν τη συγγραφική ομάδα να πει “τα πράγματα με το όνομά τους”, με αποτέλεσμα να υποπέσει σε συμψηφισμούς. Έτσι, καθώς δε μπορούσε να γράψει για τα λάθη και τις βιαιοπραγίες που διέπραξε ο ελληνικός στρατός κατά την παραμονή του στην περιοχή της Σμύρνης και την επέλαση του στην ενδοχώρα, αποφάσισε να “απαλύνει” την περιγραφή των Τουρκικών “αντιποίνων”.

Αποτελεί όμως λάθος να κρίνεται ένα ολόκληρο βιβλίο, από μία φράση. Ένα βιβλίο ασύγκριτα καλύτερο από αυτό που χρησιμοποιείται. Ο “συνωστισμός” έγινε η φράση “σημαία” πίσω από την οποία πραγματοποιήθηκε η κινητοποίηση για την απόσυρση ενός βιβλίου που οι βασικές του διαφοροποιήσεις από τα προηγούμενα (και αυτά που ενοχλούσαν) ήταν άλλα: η απομυθοποίηση, η ιστορικοποίηση των “400 χρόνων σκλαβιάς” σε επίπεδο περιεχομένου, και ο εκσυγχρονισμός της διδακτικής, μέσω της χρήσης των πηγών, σε επίπεδο μεθοδολογίας. Από την άλλη μεριά, έχουν γίνει τεκμηριωμένες κριτικές στο βιβλίο, οι οποίες, μέσα στα πλαίσια ενός επιστημονικού διαλόγου, είναι χρήσιμο να συνεχίζονται.

Σε πολιτικό επίπεδο όμως, δεν έχουμε την πολυτέλεια να πατάμε σε δύο βάρκες, σε «ναι μεν αλλά». Το μόνο που πετυχαίνει μια τέτοια αμφιταλάντευση είναι να δίνει πολυφωνική κάλυψη σε ό, τι πιο ακραίο. Στο πρόσωπο της Μ. Ρεπούση, τέτοιες πολιτικές δυνάμεις επιθυμούν να χτυπήσουν -να πατήσουν και να αποτελειώσουν για να είμαι ακριβής – κάθε φωνή που αγωνίζεται στην κατεύθυνση ενός αναστοχασμού πάνω στην κατασκευή της εθνικής ταυτότητας αλλά και προς έναν εξορθολογισμό της εξωτερικής μας πολιτικής).

Πληρώνουμε τον ύπουλο νεοσυντηρητισμό της δεκαετίας του ’90. Του “Μακεδονικού”, της λατρείας του Μιλόσεβιτς, της κατακραυγής για τη σύλληψη του Οτσαλάν, της σταυροφορίας για τις ταυτότητες, του “ταπεινωτικού συμβιβασμού” στα Ίμια, της ανάληψης των Ολυμπιακών. Ότι κάποτε ήταν light, γαλάζιο, σχεδόν ποιητικό, ηρωικό, λαϊκό, ενίοτε αριστεροδέξιο, σήμερα είναι χυδαίο στο διαδίκτυο και κυκλοφορεί με μαχαίρια και σιδηρογροθιές στους δρόμους.


* Ο Γιώργος Στόγιας είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας του διαδικτυακού μυθιστορήματος Εαρινό Εξάμηνο.

http://feleki.wordpress.com/2012/05/20/%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%BF%CE%B9-%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%80%CE%B7%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%81%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B7/

Μάνος Χατζιδάκις: "Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι"

Παρακάτω παραθέτουμε αυτούσιο ένα κείμενό του για το νεοναζισμό και τον εθνικισμό που έγραψε τον Φεβρουάριο του 1993, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του. Το κείμενο αυτό είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας που είχε δώσει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα Βάιλ, Λίστ και Μπάρτον. Το ίδιο κείμενο παράλληλα είχε δημοσιευτεί και στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία.



"Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.

Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.

Πρόσφατη περίπτωση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους.

(Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης).

Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).

Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων. Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.

Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται.

Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.

Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.



Δημοσιεύτηκε στον δικτυότοπο Music Paper στις 7 Μαΐου 2012.